Grand Prix van Italië

Het Autodromo Nazionale Monza, geopend in 1922, staat wereldwijd bekend als de “Tempel der Snelheid”. Dit iconische circuit ten noorden van Milaan is het derde speciaal gebouwde racecircuit ter wereld en vormt al sinds 1950 het decor voor de Grand Prix van Italië. Met topsnelheden tot 372 kilometer per uur en coureurs die 80 procent van elke ronde vol gas rijden, blijft Monza het snelste circuit op de Formule 1-kalender.

De geboorte van een legende in 1922

Het verhaal van Monza begint in januari 1922 wanneer de Automobile Club van Milaan besluit een permanent circuit te bouwen. Het project moest het 25-jarig bestaan van de vereniging herdenken en tegelijkertijd de Italiaanse auto-industrie ondersteunen.

Architect Alfredo Rosselli ontwierp het circuit in het historische park van de Koninklijke Villa van Monza. De bouw startte op 15 mei 1922 en werd voltooid in slechts 110 dagen. Een prestatie die mogelijk werd gemaakt door 3.500 arbeiders, 200 wagens en een speciaal aangelegde spoorlijn voor materiaalvervoer.

Het oorspronkelijke ontwerp was revolutionair: een 10 kilometer lang gecombineerd circuit bestaande uit een 5,5 kilometer wegencircuit en een 4,5 kilometer ovaal met hellende bochten. De twee delen kruisten elkaar via een onderdoorgang, een technische innovatie voor die tijd.

Op 3 september 1922 vond de officiële opening plaats. Een week later, op 10 september, werd de tweede Italiaanse Grand Prix verreden. Pietro Bordino won deze historische race in een Fiat 804.

Het circuit door de jaren heen

De huidige lay-out van Monza meet 5.793 kilometer en bestaat uit 11 bochten. Het circuit wordt gedomineerd door twee adembenemende rechte stukken: het hoofdrechte stuk van 1.194 meter en het centrale rechte stuk van meer dan een kilometer.

De iconische bochten

Elke bocht op Monza heeft zijn eigen karakter en geschiedenis. De Variante del Rettifilo, de eerste chicane, dwingt coureurs van 370 kilometer per uur naar 70 in enkele seconden. De Curva Grande kan vol gas genomen worden, terwijl de Variante della Roggia coureurs dwingt af te remmen van 335 naar 110 kilometer per uur.

De beroemde Lesmo-bochten testen het vakmanschap van elke coureur. Lesmo 1 wordt genomen met ongeveer 180 kilometer per uur, Lesmo 2 met 160. Deze bochten werden in 1994-95 aangescherpt voor extra veiligheid.

De Variante Ascari, vernoemd naar tweevoudig wereldkampioen Alberto Ascari, is een complexe links-rechts-links combinatie. De iconische laatste bocht, Curva Alboreto (voorheen Parabolica), is een lange parabolvormige bocht waar coureurs met 330 kilometer per uur naar binnen gaan.

De legendarische sopraelevata

In 1954 bouwde Monza de beroemde sopraelevata – betonnen bankingbochten met een hellingshoek van 38,69 graden. Deze constructie op betonnen palen was uniek in de wereld en maakte theoretische snelheden tot 285 kilometer per uur mogelijk.

Het 4,25 kilometer lange ovaal werd gecombineerd met het wegencircuit tot een spectaculair 10-kilometer “supercircuit”. Deze configuratie faciliteerde de legendarische “Race of Two Worlds” in 1957 en 1958, waarin Formule 1-auto’s het opnamen tegen Amerikaanse IndyCars.

Na het tragische ongeval van Wolfgang von Trips in 1961 werd het gebruik van de bankingbochten voor Formule 1 stopgezet. Vandaag zijn de gerestaureerde bochten nog steeds zichtbaar en worden ze jaarlijks gebruikt tijdens de Monza Rally. Ze dienen als een fascinerend monument voor een tijd waarin pure snelheid voorop stond.

Tragedies die de motorsport veranderden

Monza’s geschiedenis kent helaas ook donkere hoofdstukken. In totaal verloren 52 coureurs en 35 toeschouwers het leven op het circuit. Elke tragedie leidde tot belangrijke veiligheidsverbeteringen.

In 1928 veroorzaakte een crash van Emilio Materassi de dood van hemzelf en 27 toeschouwers. Dit was het ergste motorsportongeval in de Italiaanse geschiedenis tot dat moment en leidde tot betere toeschouwersbarrières.

De Zwarte Dag van Monza

Op 10 september 1933 stierven drie coureurs tijdens dezelfde Grand Prix. Giuseppe Campari gleed op een olieplek en crashte tegen bomen. Mario Umberto Borzacchini verloor de controle bij het vermijden van Campari’s ongeval. Graaf Stanislas Czaykowski brandde levend na een motorexplosie.

Deze gebeurtenis had een diepgaande impact op Enzo Ferrari, die later het einde van het “vreugdevolle tijdperk” van de racerij markeerde. Het leidde tot ingrijpende veiligheidsmaatregelen en nieuwe circuitconfiguraties.

Het dodelijkste enkele incident vond plaats in 1961. Wolfgang von Trips en Jim Clark botsten, waardoor von Trips’ Ferrari door de lucht vloog en in de toeschouwers terechtkwam. Von Trips en 15 toeschouwers kwamen om het leven.

Van gevaar naar veiligheid

De jaren zeventig markeerden het begin van het “chicane-tijdperk”. In 1972 werden de Variante del Rettifilo en Variante Ascari toegevoegd. Een jaar later volgde een derde chicane voor de Lesmo-bochten. Deze wijzigingen vertraagden de gemiddelde snelheden aanzienlijk maar behielden Monza’s karakter.

Na Ayrton Senna’s dood in 1994 onderging Monza een grote veiligheidsoverhaul. De tweede Lesmo-bocht werd aangescherpt, de Curva Grande werd 12 meter naar binnen verplaatst voor grotere uitloopstroken. Moderne veiligheidssystemen zoals TecPro-barrières, HANS-apparaten en de Halo-cockpitbescherming maken het circuit vandaag veiliger dan ooit.

Records die voor zichzelf spreken

Monza’s status als snelste circuit wordt ondersteund door indrukwekkende cijfers. Lewis Hamilton noteerde de snelste kwalificatieronde met 1:18.887 in 2020, een gemiddelde snelheid van 264,362 kilometer per uur. Juan Pablo Montoya bereikte in 2005 de hoogste F1-snelheid ooit gemeten: 372,6 kilometer per uur.

Het nauwste finishverschil in F1-geschiedenis vond plaats op Monza in 1971. Peter Gethin won met slechts 0,01 seconde voorsprong op Ronnie Peterson. De top vijf werd gescheiden door slechts 0,61 seconde in wat nog steeds geldt als de snelste Formule 1-race ooit.

Ferrari’s thuisbasis

Ferrari domineert de statistieken met 20 overwinningen op Monza, meer dan enig ander team. Michael Schumacher en Lewis Hamilton delen het record voor meeste individuele overwinningen met elk vijf zeges.

Voor Ferrari is Monza meer dan een circuit – het is heilige grond. De emotionele 1-2 overwinning in 1988, weken na Enzo Ferrari’s overlijden, blijft een iconisch moment. Charles Leclerc’s overwinning in 2019 doorbreek een 9 jaar durende winloze reeks voor Ferrari op hun thuiscircuit.

De passie van de tifosi

De tifosi – afgeleid van het Italiaanse woord voor koorts – vertegenwoordigen een van de meest gepassioneerde fanbasissen in de sport. Hun oorsprong gaat terug naar de jaren dertig toen grote menigten Enzo Ferrari’s raceteams steunden.

Tijdens raceweekends verandert Monza in een zee van rood. Tienduizenden Ferrari-supporters creëren een elektrische atmosfeer met hun “Forza Ferrari” gezangen, vlaggen en rode fakkels. Hun onwankelbare steun, ongeacht de resultaten, maakt ze tot echte fans in de ware zin van het woord.

Monza in het groene hart van Europa

Het circuit ligt in het Parco di Monza, Europa’s grootste omheinde park van 700 hectare. Dit unieke park, gecreëerd in 1805, bevat 110.000 hoge bomen verspreid over bossen, weilanden en wetlands langs de rivier Lambro.

Na een verwoestende storm in 2023 startte het circuit een ambitieus herbebossingsprogramma. Meer dan 8.000 bomen werden in één jaar geplant. De Boswachterspolitie doneerde symbolisch een boom voor elke F1-coureur.

Het park herbergt 26 historische boerderijen, 3 molens, verschillende villa’s en uitgebreide fiets- en wandelpaden. Een 27-holes golfbaan en vier officiële hardlooproutes maken het tot een veelzijdig recreatiegebied.

Moderne ontwikkelingen voor de toekomst

Begin 2024 voltooide Monza een 21 miljoen euro kostend moderniseringsproject. De volledige herbestrating van het circuit verbeterde de grip en elimineerde hobbels die zich over jaren hadden ontwikkeld.

Infrastructuurverbeteringen

Een nieuwe onderdoorgang bij de Parabolica-Alboreto verbetert de toegankelijkheid. Drie bestaande onderdoorgangen werden uitgebreid. De Paddock Club transformeerde van tijdelijke tenten naar permanente, moderne faciliteiten die voldoen aan actuele F1-standaarden.

Duurzaamheidsinitiatieven staan centraal in Monza’s toekomstvisie. De #SPEEDTOZERO campagne sluit aan bij de VN 2030 doelstellingen. Het circuit vernieuwde zijn ISO 14001:2015 milieucertificering – Monza was een van de eerste F1-circuits die deze certificering behaalde in 1998.

Economische motor van de regio

De Italiaanse Grand Prix genereert jaarlijks 143 miljoen euro aan directe inkomsten. Meer dan 300.000 bezoekers komen naar het circuit, waarvan 66 procent uit het buitenland. Het evenement resulteert in 29,7 miljoen euro aan kaartverkopen, 32 miljoen aan hotelomzet en 18 miljoen aan transportinkomsten.

Tussen 2017 en 2024 genereerde het circuit meer dan 500 miljoen euro voor de regio. De geschatte impact op de Italiaanse auto-industrie bedraagt 80 miljoen euro per jaar. Met 150 miljoen live kijkers in 200 landen dient het evenement als wereldwijde showcase voor Italiaanse excellentie.

Contract verlengd tot 2031

De recente contractverlenging garandeert de Italiaanse Grand Prix tot 2031. Deze zekerheid stelt Monza in staat verder te investeren in faciliteiten en duurzaamheid. De volgende fase richt zich op het verbeteren van hospitaliteitsfaciliteiten om te blijven voldoen aan evoluerende F1-standaarden.

Verborgen schatten en weetjes

Monza opende op 3 september 1922 – slechts één week voor de eerste Italiaanse Grand Prix. Het circuit heeft de race elk jaar sinds 1950 georganiseerd, behalve in 1980 tijdens renovaties. Geen enkel ander circuit heeft meer F1-races georganiseerd.

De oorspronkelijke 10 kilometer lay-out combineerde het huidige wegencircuit met het hoge-snelheidsovaal. Het circuit werd ontworpen door Giuseppe Piermarini, de architect die ook La Scala van Milaan ontwierp.

De traditie van track-invasies na races, waarbij duizenden fans het circuit bestormen voor podiumceremonies, creëert een van F1’s meest iconische beelden. Deze spontane vreugde-uitbarstingen symboliseren de diepe band tussen Italiaanse fans en hun geliefde sport.

Een levende legende

Van de gewaagde visie in 1922 tot de geavanceerde veiligheidssystemen van vandaag, Monza blijft evolueren zonder zijn essentie te verliezen. Het circuit balanceert succesvol zijn rol als F1’s snelste baan met milieubeheer en moderne voorzieningen.

Met Ferrari’s 20 overwinningen, recordsnelheden tot 372 kilometer per uur en een economische impact van honderden miljoenen euro’s, belichaamt Monza hoe motorsport kan dienen als culturele en economische kracht. Het blijft een levend museum waar elke bocht geschiedenis vertelt en elke race de grenzen van menselijke moed en technische innovatie test.

In de wereld van de motorsport staat Monza niet alleen – het regeert als de onomstreden Tempel der Snelheid, waar verleden, heden en toekomst samenkomen op het asfalt tussen de bomen van Europa’s grootste park.